Η βιομηχανία των ιχθυοκαλλιεργειών αποτελεί μία από τους σημαντικότερες της Ελληνικής οικονομίας με σημαντικές προοπτικές περαιτέρω ισχυροποίησης ακολουθώντας τη γενικότερη διεθνή τάση.
Η ταχύτητα ανάπτυξής της σε παγκόσμια κλίμακα είναι αξιοσημείωτη καθώς αποτελεί ένα από τους πιο γρήγορα αναπτυσσόμενους παραγωγικούς κλάδους, έχοντας καταλάβει σχεδόν το 50% της συνολικής παραγωγής θαλασσίων οργανισμών το 2016. Η εντατική χρήση θαλάσσιων κλωβών έχει αναμφίβολα συνδυαστεί με την επιταχυνόμενη αύξηση της παραγωγής εκτρεφόμενων ψαριών στην περιοχή της Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, με παραγωγή περίπου στους 117000 τόνους το 2018. Η εκτροφή ιχθύων σε κλωβούς επιτρέπει φυσικά μεγαλύτερες βιομάζες αυτών, αλλά παράλληλα συμβάλλει και στην αυξανόμενη διασπορά ασθενειών. Υποβαθμισ μένη υγιεινή σε συνδυασμό με αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες ευνοούν την εμφάνιση σοβαρών παρασιτικών ασθενειών που μπορεί να αποδειχτούν ολέθριες για τα εκτρεφόμενα ψάρια.Τέτοιου βαθμού θνησιμότητες μπορούν να ξεπεράσουν περιστασιακά το 60-70%, με σημαντικές συνέπειες στην τελική παραγωγή του συγκεκριμένου είδους. Ενδεικτικά, οι παρασιτώσεις στην τσιπούρα (Sparus aurata) από το μονογενές Sparicotyle chrysophrii αποτελούν σήμερα και το σημαντικότερο πρόβλημα στην εκτροφή του είδους στη Μεσόγειο.
Οι εμβαπτίσεις με φορμόλη αποτελούν αναμφισβήτητα το πιο κοινό θεραπευτικό μέσο κατά παρασιτώσεων ιδιαίτερα στην εκτρεφόμενη τσιπούρα. Ωστόσο, οι θεραπείες με φορμόλη έχουν κατηγορηθεί για παρενέργειες που σχετίζονται με κατάλοιπα στο τελικό προϊόν αλλά κυρίως με ρύπανση στο περιβάλλον, αλλοιώνοντας σημαντικά την αντίληψη των καταναλωτών και πολλών περιβαλλοντολογικών ομάδων. Επίσης, η εφαρμογή εμβαπτίσεων με τη χρήση αντιμικροβιακών στους κλωβούς, αποτελεί διαδικασία που χαρακτηρίζεται από σοβαρές πρακτικές δυσκολίες όπως αναγκαιότητα χρήσης σάκων κάλυψης διχτυών, ιδιαίτερα εργώδεις συνθήκες και εξάρτηση από καιρικές συνθήκες. Ιδανικά, η αντιμετώπιση της ασθένειας μέσω χορήγησης φαρμακούχας τροφής θα πρόσδιδε πολλαπλά οφέλη περιορίζοντας σημαντικά τα προβλήματα που συνδέονται με την εφαρμογή εμβαπτίσεων. Επομένως, η ανεύρεση ενός θεραπευτικού αντιπαρασιτικού σχήματος που θα εφαρμόζεται μέσω της τροφής και θα μπορούσε να υποκαταστήσει τη χρήση της φορμόλης, αποτελεί ζωτικής σημασίας προτεραιότητα για τη βιομηχανία των υδατοκαλλιεργειών.
Η πραζικουαντέλη (PZQ) είναι ένα ευρέος φάσματος ανθελμινθικό φάρμακο το οποίο είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό έναντι μονογενών παρασίτων και θεωρείται δίκαια μία από τα πιο υποσχόμενες αντιπαρασιτικές ουσίες για μελλοντική χρήση σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο, καθώς μέσω της διατροφικής χορήγησης της καταπολεμούνται με μεγάλη επιτυχία εκτός από μονογενή και διγενή παράσιτα ψαριών. Η PZQ δεν αποτελεί ωστόσο εγγεγραμμένη για κτηνιατρική χρήση ουσία μέχρι σήμερα, αλλά μπορεί να συνταγογραφηθεί για χρήση στις υδατοκαλλιέργειες με την ‘’off label’’ χορήγηση και επιβαλλόμενο χρόνο αποδρομής από τους βρώσιμους ιστούς (500 βαθμοημέρες). Η παρούσα πρόταση αποσκοπεί στην αξιολόγηση της θεραπευτικής της αξίας της διατροφικά χορηγούμενης PZQ ως εναλλακτικού της φορμόλης θεραπευτικού σχήματος και περιλαμβάνει: i) τη μέτρηση του βαθμού απορρόφησης της PZQ στo κυκλοφορικό σύστημα και στα βράγχια της εκτρεφόμενης τσιπούρας καθώς και του χρόνου αποδρομής της από τους βρώσιμους ιστούς, ii) την αξιολόγηση των αντιπαρασιτικών ιδιοτήτων της έναντι σημαντικών μονογενών παρασίτων που προσβάλλουν την τσιπούρα όπως το S. chrysophrii σε παραγωγικό επίπεδο, iii) την αξιολόγηση της πιθανής τοξικότητάς της στα εκτρεφόμενα ψάρια καθώς και την iv) εκτίμηση του οικολογικού αποτυπώματος σε επιλεγμένους θαλάσσιους οργανισμούς μη-στόχους.
πρωτοτυπια & στοχοι
Η εύρεση και αξιολόγηση μίας αποτελεσματικής αντιπαρασιτικής ουσίας που θα μπορούσε να χορηγηθεί μέσω της τροφής, αντιπροσωπεύει μία υποσχόμενη και καινοτόμο προσέγγιση θεραπείας με μελλοντική προοπτική την αντικατάσταση της φορμόλης. Η χρήση της PZQ συσχετίζεται με μικρή επικινδυνότητα προς περιβάλλον ειδικά όταν χορηγείται διατροφικά, όπου αναμφίβολα οι απαιτούμενες ποσότητες είναι κατά πολύ μικρότερες σε σύγκριση με αυτές που χρησιμοποιούνται στις εμβαπτίσεις. Επίσης η ουσία δεν έχει καθορισμένο MRL, δεικνύοντας την απουσία βιοσυσσώρευσης. Ήδη η θεραπευτική αξία της PZQ έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον αρκετών φαρμακευτικών εταιριών σε εγχώριο αλλά και διεθνές περιβάλλον. Η φαρμακοκινητική της ουσίας δεν έχει ερευνηθεί αναλυτικά σε ευρύαλα ψάρια ενώ κρίσιμης σημασίας είναι και η ολιστική διερεύνηση των δυνητικών επιπτώσεων της χρήσης του αντιπαρασιτικού φαρμάκου στο θαλάσσιο οικοσύστημα μέσω βιοδοκιμών οξείας τοξικότητας σε οργανισμούς που ανήκουν σε διάφορες βαθμίδες της οικολογικής πυραμίδας. Η παραγωγή αυτών των πληροφοριών θα αποτελέσει το πιθανό έναυσμα για τις διαδικασίες νομιμοποίησής της, με απώτερο σκοπό φυσικά τη μονιμοποίηση της χρήσης της ως κύριο αντιπαρασιτικό μέτρο.